Ομαδική Ψυχοθεραπεία

Οι θεραπευτικές Αρχές όπως σταχυολογήθηκαν από τον Irvin Yalom και τους συνεργάτες του μέσα από πολλές δεκαετίες κλινικού έργου και έρευνας, συνοψίζονται στα εξής 11 κεντρικά σημεία. Αυτά αποτελούν τον πυρήνα που διαπνέει όλη την θεραπευτική διαδικασία με τις διαλεκτικές θεραπευτικές ομάδες.

1. Ενστάλαξη ελπίδας

Ήδη από την προετοιμασία για την ένταξη στην ομάδα, οι θεραπευτές ενισχύουν τις θετικές προσδοκίες, διορθώνουν τις αρνητικές προκαταλήψεις και εξηγούν με σαφήνεια και αποτελεσματικότητα τις ιαματικές δυνατότητες της ομάδας.

Οι θεραπευτικές ομάδες ταυτόχρονα αποτελούνται από άτομα τα οποία βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια της θεραπευτικής τους εξέλιξης. Αυτή η επαφή με διαφορετικά μέλη, συχνά με παρόμοια προβλήματα, που μπορεί να έχουν βελτιωθεί σε μεγαλύτερο βαθμό μέσα

από το θεραπευτικό τους ταξίδι, δίνει ελπίδα στο άτομο για ανακούφιση, αξιοπρέπεια και σύνδεσμο με τους άλλους.

2. Καθολικότητα

Πολλοί άνθρωποι μπαίνουν στη θεραπεία με την ανησυχητική σκέψη ότι είναι μοναδικοί στη δυστυχία τους, ότι μόνο εκείνοι έχουν προβλήματα, σκέψεις, παρορμήσεις και φαντασιώσεις που είναι τρομακτικά ή απαράδεκτα. Σε αυτό συμβάλει και το γεγονός ότι πολλοί θεραπευόμενοι βρίσκονται σε ακραία κοινωνική απομόνωση.

Στη θεραπευτική ομάδα, ιδιαίτερα στα πρώιμα στάδια, η διάψευση των αισθημάτων μοναδικότητας του θεραπευόμενου είναι μια μεγάλη πηγή ανακούφισης.

3. Μετάδοση πληροφοριών

Κάτω από τον γενικό τίτλο «μετάδοση πληροφοριών» συμπεριλαμβάνονται οι διδακτικές οδηγίες που παρέχονται από τους θεραπευτές για την ψυχική υγεία, την ψυχική ασθένεια, και τα γενικά ψυχοδυναμικά, καθώς και οι συμβουλές, οι προτάσεις ή η άμεση καθοδήγηση που δίνουν είτε ο θεραπευτής είτε τα άλλα μέλη της ομάδας.

4. Αλτρουισμός

Στις θεραπευτικές ομάδες, οι θεραπευόμενοι κερδίζουν δίνοντας, όχι μόνο επειδή λαβαίνουν βοήθεια ως μέρος της αμοιβαίας ακολουθίας του δούναι και λαβείν, αλλά ωφελούνται και από κάτι που είναι εγγενές στην πράξη του δοσίματος. Πολλοί ασθενείς που ξεκινούν θεραπεία είναι αποκαρδιωμένοι και τους διακατέχει μια βαθιά αίσθηση ότι δεν έχουν τίποτα αξιόλογο να προσφέρουν τους άλλους. Θεωρούσαν πάντα τον εαυτό τους βάρος και η ανακάλυψη ότι μπορούν να είναι σημαντικοί για τους άλλους είναι μια αναζωογονητική εμπειρία, η οποία τονώνει την αυτοεκτίμησή τους.

5. Διορθωτική ανασύσταση της πρωτογενούς ομάδας της οικογένειας

Η μεγάλη πλειονότητα των θεραπευόμενων που μπαίνουν σε ομάδες, έχουν ως υπόβαθρο μια σαφώς μη ικανοποιητική εμπειρία από την πρώτη και πιο σημαντική ομάδα τους: την πρωτογενή οικογένεια.

Το σημαντικό δεν είναι να ξαναζήσει κανείς τις πρώιμες οικογενειακές συγκρούσεις, αλλά να τις ζήσει επανορθωτικά. Για πολλά μέλη ομάδων, λοιπόν, το να επιλύουν τα προβλήματα με τους θεραπευτές και με τα υπόλοιπα μέλη ισοδυναμεί με τη θεραπευτική διεργασία εκκρεμοτήτων που χρονολογούνται πολύ παλιά.

6. Ανάπτυξη τεχνικών κοινωνικοποίησης

Η κοινωνική μάθηση – η ανάπτυξη των βασικών κοινωνικών δεξιοτήτων – είναι ένας θεραπευτικός παράγοντας που λειτουργεί σε όλες τις θεραπευτικές ομάδες.

Για άτομα που δεν έχουν στενές προσωπικές σχέσεις η ομάδα συχνά αντιπροσωπεύει την πρώτη τους ευκαιρία να λάβουν σωστή ανατροφοδότηση.

7. Μιμητική συμπεριφορά

Υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι οι θεραπευτές ομάδων επηρεάζουν τα επικοινωνιακά μοτίβα μέσα στις ομάδες τους λειτουργώντας ως πρότυπα συγκεκριμένων συμπεριφορών,

όπως είναι για παράδειγμα η αυτοαποκάλυψη ή η υποστήριξη. Η μιμητική διαδικασία είναι πιο διάχυτη μέσα στις ομάδες: οι θεραπευόμενοι μπορούν πέρα από τον θεραπευτή να μιμηθούν κάποια γνωρίσματα των άλλων μελών της ομάδας. Τα μέλη της ομάδας μαθαίνουν παρατηρώντας πως χειρίζεται τα προβλήματά του το κάθε άλλο μέλος.

8. Διαπροσωπική μάθηση

Η θεραπεία προσανατολίζεται προς τη διόρθωση των διαπροσωπικών διαστρεβλώσεων, δίνοντας στον άνθρωπο τη δυνατότητα να κάνει μια πιο πλήρη ζωή, να συμμετέχει σε κοινές δραστηριότητες με άλλους ανθρώπους και να παίρνει διαπροσωπικές ικανοποιήσεις στο πλαίσιο ρεαλιστικών, αμοιβαία ικανοποιητικών διαπροσωπικών σχέσεων. Η αποτελεσματική ψυχοθεραπεία δημιουργεί μια ικανότητα ελέγχου της διαπροσωπικής μας συμπεριφοράς, τέτοια ώστε ο θεραπευόμενος να μπορεί να αντιδρά με ένα διευρυμένο, ευέλικτο, ενσυναισθητικό και πιο προσαρμοστικό ρεπερτόριο συμπεριφορών, αντικαθιστώντας τους φαύλους κύκλους με άλλους πιο δημιουργικούς.

9. Συνεκτικότητα της ομάδας

Η συνεκτικότητα αναφέρεται εξ ορισμού στην έλξη που τα μέλη αισθάνονται προς την ομάδα τους και προς τα υπόλοιπα μέλη. Τα μέλη μιας συνεκτικής ομάδας αποδέχονται το ένα το άλλο, είναι υποστηρικτικά και τείνουν να διαμορφώσουν ουσιαστικές σχέσεις μέσα στην ομάδα. Μέσα σε συνθήκες αποδοχής και κατανόησης οι θεραπευόμενοι θα είναι πιο πρόθυμοι να εκφραστούν και να εξερευνήσουν τον εαυτό τους, να συνειδητοποιήσουν και να ενσωματώσουν κάποιες πλευρές του εαυτού τους που ως τώρα δεν τις αποδέχονταν, και να σχετίζονται βαθύτερα με τους άλλους.

10. Κάθαρση

Η κάθαρση αναλαμβάνει πάντα να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη θεραπευτική διαδικασία και σχετίζεται με περίπλοκο τρόπο με την συνεκτικότητα. Η κάθαρση είναι πιο χρήσιμη όταν έχουν διαμορφωθεί υποστηρικτικοί δεσμοί μέσα στην ομάδα. Αντίστροφα, η έντονη έκφραση συναισθημάτων προωθεί την ανάπτυξη της συνεκτικότητας: τα μέλη που εκφράζουν ισχυρά συναισθήματα το ένα προς το άλλο και επεξεργάζονται τα συναισθήματα αυτά με ειλικρίνεια θα αναπτύξουν στενούς αμοιβαίους δεσμούς.

11. Υπαρξιακοί παράγοντες

Στους υπαρξιακούς παράγοντες εντάσσονται όλοι εκείνοι οι παράγοντες που έχουν να κάνουν με την ύπαρξη – με την αναμέτρησή μας με την ανθρώπινη μοίρα – μια αναμέτρηση που μας πληροφορεί για τις σκληρές υπαρξιακές αλήθειες της ζωής: τη θνητότητά μας, την ελευθερία και την ευθύνη μας για το σχεδιασμό της ίδιας μας της ζωής, την απομόνωση που πηγάζει από το γεγονός ότι βρεθήκαμε ξαφνικά μέσα στην ύπαρξη μόνοι μας, και τις προσπάθειές μας να βρούμε ένα νόημα στη ζωή, παρά την ατυχία να μας έχουν ρίξει μέσα σε ένα σύμπαν χωρίς εγγενές νόημα.[2]